تاثیر هوش رقابتی بر موفقیت کسب وکارها

زمان تقریبی برای مطالعه : ۷ دقیقه

هوش رقابتی | سرعت اخیر فناوری و اطلاعات در جهان امروز، باعث ایجاد رقابت شدید و جهانی بین سازمان ها شده است. به گونه ای که مدیران و سازمان ها به خاطر کسب برتری در دنیای رقابت و در اختیار گرفتن فناوری ارتباطات و اطلاعات؛ ملزم به افزایش آگاهی درمورد هوش رقابتی شده اند. در سال های اخیر، هوش رقابتی در زمره مهم ترین مفاهیم مدیریت قرار گرفته است و مدیران شرکت های بزرگ، هوش رقابتی را جزء اصلی فرهنگ سازمان خود قرار داده اند؛ زیرا رویکرد هوش رقابتی مزایا و منافع بسیاری را نسبت به سایر مفاهیم مدیریت برای سازمان دربرمی گیرد.

در دنیای امروز کسب هوش رقابتی یکی از اصول اولیه یک کسب وکار است تا بتوانند با تجزیه و تحلیل اطلاعات و افزایش آگاهی بر قابلیت ها وتوانایی های خود بیفزایند. درحال حاضر مدیران برای ادامه حیات در محیط رقابتی امروز که هر روز با چالش های بسیاری مواجه می شوند، باید از رویکرد هوش رقابتی به عنوان یک ابزار قدرتمند برای موفقیت کسب وکار خود استفاده کنند. با اعمال هوش رقابتی می توان احتمال پیروزی سازمان ها را در رقابت ها بیشتر کرد، زیرا داشتن توان رقابتی اساس بقای سازمان ها است. کسب و حفظ توان رقابتی نیازمند اطلاعات است. بنابراین هوش رقابتی یک فرآیند پیوسته و مداومی است که اطلاعات مفید و موثری را در اختیار مدیران و تصمیم گیرندگان قرار می دهد. هوش رقابتی از شاخص ها و مفاهیم دیگری چون بازاریابی، اقتصاد، مدیریت استراتژیک و… کمک می گیرد. تمرکز اصلی هوش رقابتی بر اطلاعات و تصمیم گیری است اما قلمرو آن بسیار گسترده است که شامل موضوعاتی چون برنامه های آتی شرکت، راهبرد های بازار، برنامه های رقبا، قابلیت های رقبا، راهبرد واحدهای کسب وکار و… است. امروزه نه تننها شرکت های بزرگ بلکه حتی بسیاری از کسب وکارهای نوپا و کوچک نیز از مزایای هوش رقابتی بهره می برند و برای دستیابی به سهم بازار خود و کسب سهم بیشتر، رویکرد هوش رقابتی را جزء اصول اولیه خود قرار داده اند.

 

 

مفهوم هوش رقابتی

هوش رقابتی (Competitive Intelligence) عبارت است از نظارت دقیق و هدفمند بر محیط رقابتی که سازمان ها را در اخذ تصمیمات راهبردی و صحیح راهنمایی می کند. افزایش هوش رقابتی در سازمان موجب کسب اطلاعات سریع و دقیق از محیط اطراف می شود که نتایج این امر ذخیره شده و در موقعیت مقتضی در دسترس مدیران و تصمیم گیرندگان سازمان قرار می گیرد.

 

 

مزیت رقابتی

 

هوش رقابتی جریان تبادل دانش و اطلاعات را در سازمان تسریع کرده و فرآیند تفکر و تصمیم گیری جمعی و اثربخش را در سازمان ارتقا می دهد. بنابراین مدیران اجرایی شرکت با اعمال هوش رقابتی می توانند به درک بهتر محیط پر چالش رقابت و نقاط قوت وضعف رقبا دست یابند که این امر در انتخاب راهبرد مناسب شرکت ها بسیار موثر است و شرکت ها را یک گام جلوتر از رقبا قرار می دهد.

دکتر بن گیلاد (BEN  GILAD) استاد دانشگاه و پیشگام در زمینه هوش رقابتی اظهار می دارد: هوش رقابتی، کل دانشی است که یک شرکت از محیط رقابتی خود به دست می آورد که این دانش حاصل تحلیل و بررسی اطلاعات روزانه است. در پرتو این بررسی و دانش، تصویری کامل از وضعیت فعلی و آتی حوزه رقابت به دست می آید که در تصمیم گیری بهتر مدیران نقش بسیار مهمی دارد.

یک سازمان هوشمند قادر خواهد بود که استراتژی رقبا را سریع تر و بهتر پیش بینی کند و از موفقیت و یا حتی شکست آنها نکات قابل توجهی را بیاموزد و این فرصت و امکان را برای مدیران ارشد شرکت فراهم آورد تا با آگاهی و دید سیستماتیک به اتخاذ تصمیمات راهبردی اقدام کنند.
در سال های اخیر، هوشمندی رقابتی یکی از مفاهیم مهم مدیریت لحاظ شده است که حتی در فرهنگ شرکت های پیشرو نیز یک اصل موثر و غیر قابل انکار می باشد.

 

 

هوشمندی رقابتی

 

 

مزایا و سودمندی های هوش رقابتی

 

۱-  شناخت محیط فعلی بازار و رقابت

۲-  پیش بینی بهتر محیط آتی و نوسانات و روندهای بازار

۳-  شناسایی رقبا و نحوه برخورد با آنها

۴-  تحلیل و بررسی عوامل سیاسی – اقتصادی کسب وکار

۵-  شناخت نقاط ضعف رقبا و انجام اقدامات لازم

۶-  شناخت نقاط قوت و نیات رقبا و انتخاب یک راهبرد مناسب

۷-  شناخت نقاط ضعف شرکت و یافتن راه حل آن

۸-  توسعه فرآیندها و ساختارهای ضروری جهت ارتقای هوشمندی سازمان

۹-  بهبود و ارتقای کیفیت محصولات و خدمات در مقایسه با رقبا

۱۰-  افزایش توان سازمان جهت انطباق با تغییرات بازار و محیط

 

 

محیط رقابتی

 

 

رویکرد هوش رقابتی

رویکرد هوش رقابتی، مدیران ارشد سازمان را قادر می سازد که تصمیمات خود را براساس شناخت و آگاهی از اطلاعات و داده های موثر بازار، تکنیک های سرمایه گذاری در کسب وکار و… اتخاذ کنند. از این رو هوش رقابتی را می توانیم یک بخش جدایی ناپذیر از اقتصاد دانایی بدانیم.

 

آگاهی تجاری

 

رویکرد هوش رقابتی شامل ۶ مرحله می شود :

  • مرحله مقصد
  • مرحله تقاضا
  •  مرحله اکتشاف
  •  مرحله توسعه
  •  مرحله تحویل
  •  مرحله بهبود

 

  • مرحله مقصد : سازمان در این مرحله اقدام به بررسی و تحلیل محیط می کند و امر آموزش پرسنل جهت آماده شدن و کسب توانایی ها و قابلیت های لازم برای انجام وظایف اعمال می شود.

 

  •  مرحله تقاضا : شرکت باید در مرحله دوم چارچوب و محدوده ی فعالیت های هوش رقابتی را مشخص کند تا بر حوزه های مهمتر و موثرتر شرکت تمرکز کند. در اصل شرکت در این مرحله مشخص می کند که به چه اطلاعات و داده هایی نیاز دارد و چرا؟
    هوش رقابتی زمینه هایی چون محیط، رفتار مشتریان، روندهای جاری و رقبا را مورد بررسی قرار میدهد تا اطلاعات حیاتی جهت برنامه ریزی استراتژیک به دست آورد.

 

  • مرحله اکتشاف : اتفاقات معمولی که در بازار رخ می دهد، چیزی است که تقریبا تمام سازمان ها برآن اساس عمل می کنند. اما فرآیند هوش رقابتی کلیدواژه ی بازاریابی است که می تواند برای شما تمایز انحصاری ایجاد کند.

 

 هوش رقابتی یعنی استفاده از یک روش ساختاریافته جهت کسب هوشمندی رقابتی.

 

کارشناسان هوش رقابتی از مشتریان، نشریات، نامه ها و تامین کنندگان به عنوان معمول ترین و عادی ترین منابع اطلاعاتی و از اینترنت، پایگاه اطلاعات تجاری، پرسنل سازمان، کنگره های صنعتی و متخصصان صنعت به عنوان منابع دیگر اطلاعات بهره می برند.

  • مرحله توسعه : در این مرحله اطلاعات جمع آوری شده، ترکیب و اولویت بندی می شود. یعنی اطلاعات و داده ها را ارزیابی می کنیم و ارزش واقعی، صحت و درست بودن، کفایت و به روز بودن داده ها بررسی می شود. بعد از تجزیه وتحلیل اطلاعات، باید تصویر معناداری جهت بهینه کردن کسب وکار ارائه شود.

 

  •  مرحله تحویل : این مرحله شامل ذخیره اطلاعات می شود تا شرکت بتواند براساس گزارش های شفاهی و کتبی، درخواست گروه های ذینفع دسترسی سریع و آسان را برای استفاده کنندگان به اطلاعات فراهم کند.

 

  • مرحله بهبود : این مرحله شامل کسب اطلاعات و نظرات مشتریان جهت بهبود بخشیدن به فرآیند هوش رقابتی است. در اصل این مرحله به بررسی نتایج و اقدامات صورت گرفته می پردازد تا بتواند کیفیت و ارتباطات را در مراحل بعدی ارتقا دهد.

 

 

اجزای هوش رقابتی

براساس نظر کارشناسان، هوش رقابتی یک برنامه سیستماتیک جهت جمع آوری و تجریه و تحلیل اطلاعات بیرونی سازمان است که تصمیمات و برنامه های سازمان را تحت تاثیر قرار می دهد.

رویکرد هوش رقابتی از ۵ حوزه تشکیل می شود که این حوزه ها اشاره به خود سازمان دارد و نه مدیران و اعضای سازمان.

 

۱-  ادراک

سازمان با چه هدف و مطلوبیتی، اطلاعات محیط اطراف و رقبای خود را تحلیل و بررسی می کند؟

۲-  حافظه

چگونه سازمان اطلاعات کسب شده را طبقه بندی و ذخیره می کند؟

۳-  یادگیری

چگونه سازمان از اطلاعات، دانش و قابلیت های خود استفاده و در جهت بهبود کسب وکار خود اقدام می کند؟

۴-  تبادل اطلاعات

چگونه تبادل اطلاعات و دانش بین افراد مختلف سازمان اعمال می شود؟

۵-  استدلال

چگونه فرآیند تفکر و تصمیم گیری جمعی با هوش رقابتی اعمال می شود؟

 

 

اثر هوش رقابتی در ایجاد مزیت رقابتی سازمان ها

هوش رقابتی یک ابزار راهبردی است که به مدیران ارشد شرکت اجازه می دهد از طریق تمرکز بر محیط بیرونی و پیش بینی آینده بازار، یک مزیت رقابتی در سازمان ایجاد کنند. رویکرد هوش رقابتی از طریق افزایش کیفیت در سازمان و اعمال برنامه های استراتژیک، مزیت رقابتی به سازمان می دهد.

 

هوش بازار

 

 

چارلز پیرس( Charles  Peirce) فیلسوف آمریکایی و موسس مکتب اصالت عمل اظهار می دارد که کارکنان باهوش سازمان باعث ایجاد مزیت رقابتی بالا در سازمان می شوند که این مزیت منجر به کیفیت بالا، بهبود بینش عمومی و هزینه پایین فرآیند کسب وکار می شود. بهبود بینش عمومی از طریق استفاده از اطلاعات مناسب سبب تسهیل فرآیند هوشمندی رقابتی گردیده که ارتباط مثبتی با مزیت رقابتی سازمان دارد و به برنامه ریزی بهتر کسب وکار و بهبود تصمیم گیری کمک می کند.

 

 

افرادی که از دانش بالا و به روزی بهره مند هستند، قادرند که با به کارگیری اطلاعات دردسترس و مناسب، تصمیمات هوشمندانه و سریعی اتخاذ کنند چون محیط بیرونی سازمان ها پیوسته درحال تغییر و به شدت پیچیده است و تنها واکنش های سریع و به موقع، باعث افزایش توان رقابتی شرکت ها می شود و بقای حیات آنها را در عرصه بین المللی تضمین می کند.

 

 

استراتژی های بازاریابی

 

 

موفقیت سازمان ها به قابلیت و توانایی هایشان در دستیابی به یک مزیت رقابتی بستگی دارد. سازمانها برای دستیابی به چنین مزیت رقابتی، نه تنها باید فعالیت ها و عملیات سازمان خود را کنترل و مدیریت نمایند، بلکه باید درمورد رقبا نیز اطلاعاتی به روز کسب کنند تا بتوانند خود، محصولات و خدمات را در برابر رقبا محافظت کنند.

 

 

نتیجه گیری و توصیه ها

در دنیای رقابتی امروز، سازمان هایی موفق و برنده می شوند که از حوزه فعالیتی خود ارزیابی و درک عمیقی داشته باشند و بتوانند برای خود یک یا چند مزیت رقابتی قوی نسبت به رقبا فراهم کنند.
رویکرد هوش رقابتی، برتری سازمان ها را در مقابل رقبا ایجاد کرده و جایگاه خاص و ویژه ای را در عرصه رقابت فراهم می کند. امروزه بررسی دقیق محیط و کسب اطلاعات و داده ها از وقایع درحال ظهور، حیات سازمان را استمرار می دهد زیرا تکیه صرف بر اطلاعات قدیمی موجب ازدست دادن فرصت ها و کاهش بینش سازمان می شود. سازمان های موفق با کاهش میزان توجه به اطلاعات گذشته، تمرکز خود را به آینده و فرصت ها و تهدید های محیط جلب می کنند.
سازمانها زمانی می توانند در عرصه کسب وکار به موفقیت و سودآوری نایل شوند که آگاهی و بصیرت بالایی از فعالیت ها و محیط رقابت خود داشته باشند.
پیشنهادی که با توجه به این نتیجه می توان ارائه کرد این است که مدیران برای توسعه مزیت رقابتی شرکت باید بر منابع انسانی مجرب، دید استراتژیک و بلندمدت، ایجاد و افزایش حس مسئولیت پذیری در کارکنان و مسائل اقتصادی تمرکز کنند تا بتوانند قابلیت های خود را برای رقابت با رقبای داخلی و بین المللی افزایش بدهند.

Sending
User Review
۰ (۰ votes)

ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.