انواع مدل ای توسعه منابع انسانی
دلایل و ضروریت های توسعه منابع انسانی
توسعه منابع انسانی، امری مهم در جامعه تلقی میگردد. تغییر و تحولات موجود در دنیای امروز و تشدید رقابت جهانی، سازمانها را مجبور به ارائه محصولاتی با قیمت پایینتر و کیفیت و قابلیت اطمینان بالاتر کرده است. این فشار موجود در رقابت جهانی و تغییرات اجتماعی به نوعی انقلاب در حوزه منابع انسانی منجر شده که انواع سازمان ها را تحت الشعاع خود قرار می دهد و این تحولات استمرار دارند.
در ادامه مطلب به معرفی انواع مدل های توسعه منابع انسانی میپردازیم پس با کانتنتاپ همراه باشید.
در حقیقت حوزه منابع انسانی شامل گسترهای از فعالیت های متنوع، شامل جذب، نگهداری و پرورش نیروی کار با استعداد و پر انرژی میشود. در برنامه ریزی منابع انسانی نیازهای سازمان تجزیه و تحلیل میشود و برای رفع این نیازها به طرق مقتضی از جمله آموزش اقدام میشود.
برای بهبود و تعالی سازمان، می بایست تحولی هدفمند در زمینه های مختلف مرتبط با آن، از جمله منابع انسانی ایجاد کنیم و برای توسعه و بهبود آن اقدام نماییم. زیرا در مسیر بهبود مستمر سازمان، نیازمند آن هستیم که از نیروی انسانی توانمند و کارآمد بهره بهینه بگیریم.
به طور کلی میتوان موارد زیر را دلایل و ضرورتهای توسعه منابع انسانی تلقی کنیم:
- رقابت شدید در محیط کسبوکار: درواقع اگر رقابت سالم در کسب و کار ایجاد شود، سبب ارتقای کار و عملکرد بهتر کارکنان یا کارمندان میشود.
- چالشی شدن محیط سازمانها، شتاب روزافزون خلاقیت و نوآوری
- تغییر مزیت نسبی سازمانها از نیروهای یدی به کارکنان دانشی
- تغییر نگرش افراد به کار (کار به عنوان تأمینکننده نیازهای ثانویه افراد)
- بروز و ظهور فناوری اطلاعات و ارتباطات، تقاضا برای دریافت کیفیت خدمات بالاتر
- تغییر مفهوم کار و شغل (مشاغل مجموعهای، انعطافپذیری شروع و پایان حذف مکان واحد برای انجام وظایف) و غیره.
رویکردهای توسعه منابع انسانی
- رویکرد اول: معتقدند توسعه منابع انسانی در محتوایی عمل میکند که در آن راهبرد سازمانی با مدیریت ارشد اتخاذ میگردد. توسعه منابع انسانی در این پارادیم فعالیتی انفعالی تلقی میشود. همچنین از راهبردهای اصلی سازمانی به دور میباشد و بر نیازهای کنونی توجه دارد. این رویکرد مبتنی بر آموزش است که در آن یادگیرنده نقش منفعلی ایفا میکند.
- رویکرد دوم: اکثرا به توسعه منابع انسانی دیدگاهی شایستگیمحور دارد. در این رویکرد به خود مدیریتی توسعه سازمانی و مسیر پیشرفت شغلی توجه شده. تمامی فعالیتهای توسعه در سطح عملکردی مطرح است و ارتباط روشنی با راهبردها و اولویتهای سازمانی ندارند.
- رویکرد سوم: توسعه منابع راهبردی میباشد که در آن ارتباط قوی میان توسعه منابع انسانی راهبردی عموما فعالیتهای آموزشی، پرورشی و توسعهای به منظور ارتقای استفاده از منابع انسانی در سازمان و کمک به دستیابی به راهبردهای سازمان و کسبوکار اطلاق میگردد.
انواع مدل های توسعه منابع انسانی
مستندات و تجربیات بیانگر این است که عواملی همچون آموزش، تغییرات ساختار سازمان و نیز مشارکت دهی کارکنان در افزایش کارآیی و اثر بخشی نیروی انسانی سازمان و ارتقای تعهد سازمانی افراد موثر است. در توسعه منابع انسانی مدل های گوناگونی برای تحقق بهتر این اهداف بیان گردیده که چند مورد در این نوشتار تجزیه و تحلیل می گردد.
در توسعه منابع انسانی به عنوان یک وظیفه در منابع انسانی، سه مدل عقلایی، مدل طبیعی و مدل توسعه منابع انسانی مبتنی بر نقاط مرجع استراتژیک مطرح می گردد. در بخش توسعه منابع انسانی به عنوان یک حوزه مطالعاتی، دو مدل رویکرد باز و بسته و مدل I-A که بر اساس مطالعات جامعه-شناسان در زمینه نظریه اقدام عمومی است مطرح خواهد شد.
مدلهای عقلایی توسعه منابع انسانی(مدل های سازگار)
این مدل ها تاکیدشان بر همآهنگی و همگونی سیستم منابع انسانی و سازمانی با استراتژی سازمانی می باشد. اعتقاد مدلهای عقلایی به رابطه خطی میان استراتژی کل و یا استراتژی کسبوکار با استراتژی منابع انسانی و زیر مجموعههای آن است.
مدلهای طبیعی توسعه منابع انسانی
مدل¬های طبیعی، به چارچوب هاروارد مشهورند. این مدل از انواع مدل های توسعه منابع انسانی، معتقدند که علاوه بر استراتژی سازمان، سایر عوامل همانند بازار کار، تکنولوژی، فرهنگ و نظیر آن بر استراتژی منابع انسانی و زیرمجموعههای آن تأثیر دارند. برای مثال، یکی از این عوامل مهم، فرهنگ سازمانی است.
توسعه منابع انسانی بر اساس نقاط مرجع استراتژیک
سعی این مدلها بر این است که همآهنگی میان استراتژیهای کسبوکار و استراتژی منابع انسانی و زیرمجموعههای آن را برقرار کنند. این الگوها و با مدلهای مبتنی بر نقاط مرجع استراتژیک (SRPs) هستند که براساس تلاشهای بامبرگر و فیگنبام شکل گرفته است. بامبرگر و فیگنبام (۱۹۹۶) تلاش کردند تا بین این دو رویکرد (عقلایی و طبیعی) سازگاری ایجاد نماید.
رویکرد باز و بسته به توسعه منابع انسانی
رویکرد باز و بسته یکی از انواع مدل های توسعه منابع انسانی می باشد که توسعه منابع انسانی را به عنوان یک حوزه عمل در منابع انسانی مطرح میسازد.
این مدل به شکل دقیق به وظایف و راهبردهای توسعه منابع انسانی در فرآیند مدیریت منابع انسانی نمیپردازد؛ بلکه به این نکته تأکید دارد که جهتگیریهای توسعهای منابع انسانی در چه حوزه فعالیتی جای میگیرد. این پیوستار دو سویه از طریق بعد سوم یعنی، نقش مدیریت منابع انسانی در استراتژی کسبوکار کامل میشود.
مدل I-A توسعه منابع انسانی
مدل I-A به توسعه منابع انسانی به عنوان یک حوزه فعالیتی در سازمان توجه مینماید. در این مدل، در یک بعد توجه به درون و بیرون به عنوان یک منشأ توجه اساسی در اقدامات توسعه منابع انسانی مدنظر قرار میگیرد. در بعد دیگر، هدف اقدامات توسعه منابع انسانی مدنظر می باشد که این اهداف به عنوان ابزار (وسیله) یا مقصد (اهداف) تقسیم میگردد.